Najstarsze książki kucharskie
Książki kucharskie wydają się jednym z najbardziej popularnych i jednocześnie banalnych typów książek dostępnych w księgarniach i bibliotekach. Kupowane są często jako prezent na ostatnią chwilę lub dla osób, których nie znamy tak dobrze. Warto jednak przypomnieć, że książki kucharskie, szczególnie te opisujące kuchnie dla nas egzotyczne mogą być doskonałym sposobem na zaznajomienie się z obcą kulturą. Szczególnie gdy poza przepisami zawierają felietony opisujące szczegółowo składniki, genezę potrawy oraz jej znaczenie.
W podobny sposób, przeglądanie starych książek kucharskich pozwoli nam zerknąć na sposób życia naszych przodków. Bookme przedstawia najstarsze książki kucharskie, które możecie obejrzeć w internecie.
De re coquinaria libri decem Apicjusz manuskryp z IX wieku w benedyktyńskim opactwie w Fuldzie, przechowywany w bibliotece New York Academy of Medicine. autor zdjęcia: Bonho1962
Najstarsza książka kucharska: Apicjusz ``O sztuce kulinarnej ksiąg dziesięć``, IV–V wieku n.e.
,,De re coquinaria libri decem” to najstarsza znana w Europie książka kucharska, zbierająca przepisy kuchni starożytnego Rzymu z czasów Augusta i Tyberiusza. Autorstwo książki jest przypisywane Apicjuszowi, jednak książka zawiera zarówno bardzo wyrafinowane potrawy jak proste przepisy, co sugeruje, że jest kompilacją kilku wcześniejszych i późniejszych źródeł. Niektóre z przepisów są podpisane imionami osób żyjących długo po śmierci domniemanego autora. Najprawdopodobniej Apicjusz spisał większość przepisów na sosy, zawartych w księdze X i częściowo IX. ,,De re coquinaria...” dzieli się na 10 ksiąg i zawiera w sumie około 450 przepisów:
- Epimeles – Zapobiegliwy gospodarz (w polskim przekładzie Zapobiegliwy kucharz)
- Sarcoptes – O potrawach z siekanego mięsa
- Cepuros – Ogrodnik (O potrawach z warzyw)
- Pandecter – O potrawach różnych
- Ospreon – O potrawach z warzyw strączkowych
- Tropetes – Ptactwo (O potrawach z drobiu)
- Polyteles – Smakosz (O potrawach wykwintnych)
- Tetrapus – Czworonogi (O potrawach z czworonogów)
- Thalassa – Morze (O potrawach z fauny morskiej)
- Halieus – Rybak (O sosach do ryb)
Najstarsze zachowane manuskrypty pochodzą z IX wieku, jeden z nich powstały w IX wieku w benedyktyńskim opactwie w Fuldzie jest przechowywany w bibliotece New York Academy of Medicine. Przepisy przetłumaczone na język angielski są dostępne pod tym linkiem.
Compendium ferculorum, czyli zebranie potraw Stanisław Czerniecki 1682
Pierwsza polska książka kucharska: Stanisław Czerniecki ``Compendium ferculorum, czyli zebranie potraw”, 1682
„Compendium ferculorum, czyli zebranie potraw” to pierwsza zachowana polska książka kucharska, wydana w Krakowie w 1682 roku. Stanisław Czerniecki był cenionym pisarzem i kuchmistrzem pracującym dla wojewody krakowskiego Aleksandra Michała Lubomirskiego. Jego dzieło sławne do XIX w., latach 1682-1821 opublikowano ok. 20 wydań.
Książka to nie tylko spis przepisów, autor zawarł swoje refleksje dotyczące smaku, gustu i wyrafinowania. Stanisław Czerniecki spisał również porady i sekrety dotyczące organizacji uczt i zaopatrzenia kuchni. Jest to jedno z głównych źródeł dotyczących kultury sarmackiego biesiadowania.
Książka zawiera 333 przepisy i jest podzielona na trzy rozdziały. Pierwsza część opisuje potrawy z mięsa. Drugi skupia się na daniach z ryb oraz sosów do ryb. Ostatnia część dzieła zawiera receptury na potrawy mleczne, techniki przyrządzania pasztetów, tortów i ciast.
„Compendium ferculorum, czyli zebranie potraw” jest dostępne w cyfrowej bibliotece Polona.
365 obiadów za pięć złotych Lucyna Ćwierczakiewiczowa Warszawa, 1860
Pierwsza ogólnodostępna książka kucharska w Polsce: Lucyna Ćwierczakiewiczowa ``365 obiadów za pięć złotych``, 1858
Książka „365 obiadów za pięć złotych” została napisana przez Lucynę Ćwierczakiewiczową w połowie XIX wieku u szczytu popularności wszelkich poradników i magazynów ilustrowanych dla gospodyń domowych. Jednak nie wiele książek stało się tak popularnych jak „365 obiadów za pięć złotych”. Od 1858 książka doczekała się 20 wydań.
Zgodnie z tytułem, książka zawiera menu na każdy dzień roku, składające się z czterech dań. W kolejnych rozdziałach podane są przepisy potraw, a w części końcowej indeks przepisów.
W ciągu swojego życia Lucyna Ćwierczakiewiczowa napisała wiele poradników oraz książek kucharskich, które osiągnęły szczyty popularności. W 1883 roku za wydania swoich książek otrzymała niemal trzykrotną wartość sporego majątku ziemskiego. Jeśli wziąć pod uwagę wszystkie napisane przez nią książki, to ich nakłady przewyższały wydania dzieł Adama Mickiewicza czy Słowackiego.
Wydanie książki z 1860 roku jest dostępne w bibliotece cyfrowej Polona.